Czy astygmatyzm może występować z innymi wadami wzroku?

Astygmatyzm zwany niezbornością to jedna z najczęściej występujących wad refrakcji, która może pojawić się samodzielnie lub w połączeniu z innymi zaburzeniami widzenia. Współwystępowanie astygmatyzmu z krótkowzrocznością czy nadwzrocznością nie jest rzadkością i może prowadzić do bardziej złożonych objawów oraz konieczności precyzyjniejszej korekcji. Tego typu kombinacje wpływają na jakość widzenia, poziom zmęczenia oczu oraz ogólny komfort życia pacjenta. Zrozumienie mechanizmu łączenia się wad wzroku pozwala lepiej dobrać odpowiednie metody leczenia i korekcji optycznej.

Astygmatyzm zwany niezbornością wynika z nieregularnej krzywizny rogówki lub soczewki oka, przez co promienie świetlne nie skupiają się w jednym punkcie siatkówki. Zamiast tego ogniskują się w dwóch różnych płaszczyznach, co skutkuje rozmazanym, zniekształconym widzeniem. Osoby z astygmatyzmem mają trudności z postrzeganiem ostrego obrazu, niezależnie od odległości – zarówno przy patrzeniu z bliska, jak i z daleka. Wada ta może być dziedziczna, ale również nabyta, np. w wyniku urazu lub choroby rogówki. Objawy takie jak bóle głowy, zmęczenie oczu, trudności z czytaniem czy mrużenie oczu są typowe i mogą nasilać się przy dodatkowej obecności innych wad wzroku.

Jednym z najczęstszych połączeń wad refrakcji jest współwystępowanie astygmatyzmu i krótkowzroczności. Krótkowzroczność (miopia) polega na tym, że obraz skupia się przed siatkówką, co powoduje niewyraźne widzenie przedmiotów znajdujących się w oddali. Gdy dochodzi do tego astygmatyzm zwany niezbornością, obraz może być jednocześnie rozciągnięty w jednym kierunku i rozmazany – niezależnie od odległości. Pacjent z taką kombinacją często ma trudności z prowadzeniem samochodu, korzystaniem z komputera czy rozpoznawaniem twarzy z daleka. Dodatkowo może występować przewlekłe napięcie oczu, częste mrużenie oraz pogorszenie ostrości widzenia po zmroku. Korekcja tej złożonej wady wymaga indywidualnie dopasowanych soczewek cylindryczno-sferycznych lub torycznych, które jednocześnie kompensują oba zaburzenia.

Innym często spotykanym połączeniem jest nadwzroczność (hyperopia) z astygmatyzmem. Nadwzroczność oznacza, że promienie świetlne ogniskują się za siatkówką, co prowadzi do trudności z widzeniem z bliska – np. przy czytaniu czy pisaniu. Gdy do tego dochodzi astygmatyzm zwany niezbornością, pacjent ma kłopot z wyraźnym widzeniem niezależnie od dystansu. W codziennym funkcjonowaniu może to objawiać się uczuciem zmęczenia oczu już po krótkim czasie pracy z bliska, zamazywaniem liter, a także potrzebą częstego mrużenia oczu. U dzieci taki typ wady może być mylony z problemami z nauką, a u dorosłych – z zespołem przewlekłego zmęczenia wzrokowego. Korekcja polega zazwyczaj na zastosowaniu odpowiednich okularów lub soczewek kontaktowych, które łączą moc sferyczną i cylindryczną.

Szczególnym przypadkiem współistnienia wad wzroku jest niezborność mieszana, czyli sytuacja, w której w jednej osi występuje krótkowzroczność, a w drugiej – nadwzroczność. Jest to bardziej zaawansowana forma astygmatyzmu, która powoduje, że światło skupia się w dwóch różnych punktach – jeden przed siatkówką, a drugi za nią. Taka konfiguracja prowadzi do znacznego pogorszenia jakości widzenia oraz silnego obciążenia dla układu wzrokowego. Osoby z tą wadą często skarżą się na trudności z adaptacją wzroku, wahania ostrości oraz szybkie zmęczenie podczas wykonywania precyzyjnych czynności. Korekcja niezborności mieszanej jest możliwa, ale wymaga bardzo dokładnego badania refrakcji oraz dopasowania specjalistycznych soczewek, które będą równoważyć różne moce refrakcyjne. W niektórych przypadkach konieczne może być zastosowanie szkieł progresywnych lub indywidualnie zaprojektowanych soczewek kontaktowych.

Wraz z wiekiem dochodzi do naturalnych zmian w oku, które prowadzą do prezbiopii – czyli utraty zdolności ostrego widzenia z bliska. U osób, które już wcześniej miały astygmatyzm zwany niezbornością, pojawienie się prezbiopii może znacznie pogorszyć komfort widzenia. Trudności z czytaniem, korzystaniem z telefonu czy pracy przy komputerze stają się bardziej uciążliwe, a standardowa korekcja okazuje się niewystarczająca. W takich przypadkach najlepszym rozwiązaniem mogą być soczewki multifokalne toryczne lub okulary progresywne, które umożliwiają jednoczesną korekcję astygmatyzmu i starczowzroczności. Indywidualne podejście do korekcji jest kluczowe, aby zapewnić pacjentowi wyraźne widzenie w każdej sytuacji – zarówno z bliska, jak i z daleka.

Połączenie astygmatyzmu z innymi wadami wzroku może powodować wiele złożonych objawów, które nie zawsze są jednoznaczne. Najczęściej pacjenci zgłaszają: ogólne pogorszenie ostrości widzenia, podwójne kontury, trudności z odczytaniem drobnego tekstu, problem z rozpoznawaniem twarzy, ból głowy, łzawienie oczu oraz przewlekłe zmęczenie. W niektórych przypadkach mogą pojawić się problemy z równowagą, zawroty głowy oraz trudności z jazdą samochodem – zwłaszcza nocą. Im bardziej złożona wada, tym większe ryzyko, że bez odpowiedniej korekcji wpłynie negatywnie na jakość życia pacjenta. Dlatego każda osoba zauważająca niepokojące objawy powinna udać się na badanie wzroku, które pozwoli zidentyfikować wszystkie współistniejące wady i dobrać optymalne rozwiązanie.

Nowoczesna optyka oferuje wiele skutecznych rozwiązań dla osób złożonymi wadami wzroku. Okulary z soczewkami cylindrycznymi są najczęściej stosowaną formą korekcji w przypadku astygmatyzmu, także w połączeniu z krótkowzrocznością czy nadwzrocznością. Alternatywą są soczewki kontaktowe – szczególnie toryczne, które umożliwiają precyzyjne korygowanie nieregularności rogówki. Dla osób z prezbiopią dostępne są także soczewki multifokalne toryczne, które łączą korekcję astygmatyzmu i starczowzroczności.

materiał płatny