Obchody 72. rocznicy pacyfikacji wsi Wanaty

W minioną niedzielę i poniedziałek odbyły się uroczystości upamiętniające najczarniejszy dzień w wojennej historii gminy Łaskarzew i powiatu garwolińskiego. Podczas obchodów 72. rocznicy pacyfikacji wsi Wanaty odprawiona została m. in. msza święta w intencji pomordowanych, a także złożone zostały kwiaty na zbiorowej mogile pomordowanych mieszkańców Wanat.

Uroczystości obchodów tragicznych wydarzeń sprzed 72 lat rozpoczęła msza święta w intencji pomordowanych. Odprawiona w niedzielę 28 lutego 2016 roku w kościele p. w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Łaskarzewie. Druga część uroczystości odbyła się w poniedziałek 29 lutego. Po posiedzeniu sesji Rady Gminy Łaskarzew, przedstawiciele samorządowi oraz delegacje gości udali się na cmentarz parafialny, aby złożyć kwiaty i zapalić znicze na zbiorowej mogile pomordowanych mieszkańców Wanat. Następnie wszyscy udali się pod pomnik do Wanat, gdzie odbyły się główne uroczystości.

Zamordowali 107 niewinnych osób
Modlitwę za pomordowanych poprowadził proboszcz Łaskarzewskiej parafii ks. Edmund Szarek. Historię pacyfikacji przypomniał przewodniczący Rady Gminy Łaskarzew Jerzy Błachnio, który opowiadał, iż w nocy z 27 na 28 lutego 1944r. około 250 żandarmów otoczyło pogrążoną we śnie wioskę. W ciągu kilku godzin, z woli hitlerowskiego starosty z Garwolina Karla Freudenthala, Wanaty z iście niemiecką dokładnością zostaną zrównane z ziemią. – Niemcy przyjechali do Wanat około godziny 2 w nocy. Początkowo zablokowali jedynie drogę do okolicznych miejscowości. Przez pewien czas wolna pozostawała ścieżka prowadząca do lasu. Pod osłoną nocy schroniło się w nim 11 mężczyzn. Do lasu mogłaby uciec nawet połowa ludności Wanat, prawie nikt jednak nie spodziewał się tragicznego ranka. Do godziny 7.00 można było swobodnie poruszać się po wsi, obowiązywał jednak zakaz jej opuszczania. Żandarmi wypuścili jedynie osoby skierowane na roboty przymusowe do Niemiec wraz z odprowadzającymi je krewnymi. Dzięki temu uniknęło śmierci 11 mieszkańców Wanat. Hitlerowcy zjedli śniadanie, po czym około godziny 7.00 podzieleni na 4 grupy rozpoczęli pacyfikację – przypomniał przewodniczący Jerzy Błachnio. – Pierwsza grupa mordowała ludzi, dwie kolejne rabowały odzież, przedmioty wartościowe i zwierzęta, pozostali podpalali budynki. Późnym popołudniem 28 lutego 1944r. Niemcy opuszczali Wanaty w poczuciu dobrze spełnionego obowiązku. Zamordowali 107 niewinnych osób: 38 kobiet, 49 dzieci i 20 mężczyzn. Zrównali z ziemią 23 gospodarstwa. Masakrę przeżyły 2 osoby. Julianna Olejnik, która zmarła w 1995r. i zmarły w 1963r. Władysław Górzkowski. Szczątki pomordowanych można było pochować dopiero 4 dni po pacyfikacji – opowiadał przewodniczący. Szczątki w większości spoczywają we wspólnym grobie na cmentarzu w Łaskarzewie oraz cmentarzach w Marianowie i Samogoszczy. Część prochów złożono pod pomnikiem, który ku czci pomordowanych odsłonięto w 1959r. w Wanatach. Po wojnie władza ludowa zadecydowała, że położone na gruntach V klasy Wanaty będą zalesione, a ocaleni mieszkańcy wsi zostaną przesiedleni na ziemie odzyskane. Wbrew tej decyzji do Wanat zaczęli powracać Ci, którzy owej pamiętnej nocy uciekli do lasu lub zostali wywiezieni na roboty do Niemiec. Tu osiedlili się również Julianna Olejnik i Władysław Górzkowski. Obecnie w Wanatach mieszka 56 osób. O tragedii sprzed 72 lat nie pozwalają im zapomnieć kępy bzów, jaśminów oraz dzikich jabłoni, które wyznaczają granice dawnych, nie istniejących już gospodarstw.

Oddali hołd pomordowanym
Następnie przybyłe delegacje oddały hołd pomordowanym, składając wieńce i znicze przy Pomniku ofiar pacyfikacji. Wśród delegacji byli między innymi: poseł na Sejm RP Grzegorz Woźniak, doradca wicemarszałek Senatu Marii Koc Michał Jaworski, radny powiatu garwolińskiego Marek Ziędalski, ks. proboszcz Edmund Szarek, wicestarosta powiatu garwolińskiego Urszula Zadrożna, komendant PSP w Garwolinie brygadier Dariusz Sadkowski, p rzedstawiciele Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Obwodu „Gołąb”, radni gminy Łaskarzew, burmistrz miasta Łaskarzew Lidia Sopel-Sereja, przewodniczący Rady Miasta Łaskarzew Michał Pałyska, pracownicy Urzędu Gminy Łaskarzew, dyrektor ZS Nr 1 w Łaskarzewie Grażyna Sałasińska wraz z delegacją, dyrektor ZS Nr 2 w Łaskarzewie Monika Krawczyk wraz z delegacją, dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Nowym Pilczynie Agnieszka Baran, dyrektor Gminnego Domu Kultury w Starym Helenowie Aldona Woźniak, dyrektor ZS w Starym Pilczynie Beata Paziewska wraz z delegacją, dyrektor ZS w Izdebnie Elżbieta Gazda wraz z delegacją, dyrektor Szkoły Podstawowej w Krzywdzie Teresa Michalczyk wraz z delegacją, Rada Pedagogiczna wraz z uczniami Szkoły Podstawowej w Dąbrowie z siedzibą w Woli Łaskarzewskiej, delegacja z Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego z Woli Rowskiej, delegacja Ochotniczej Straży Pożarnej w Woli Łaskarzewskiej, delegacja Ochotniczej Straży Pożarnej w Dąbrowie, mieszkańcy wsi Wanaty na czele z sołtysem Januszem Trzciałkowskim, mieszkańcy wsi Lewików na czele z sołtysem Januszem Gurdkiem, mieszkańcy wsi Lipniki na czele z sołtys Krystyną Kuc, mieszkańcy wsi Dąbrowa na czele z sołtysem Grzegorzem Skoczylasem, mieszkańcy wsi Wola Łaskarzewska na czele z sołtys Bożeną Robak oraz poczty sztandarowe.

Zakończenie uroczystości odbyło się w Szkole Podstawowej w Dąbrowie z siedzibą w Woli Łaskarzewskiej im. "Pamięci Wanat", gdzie uczniowie zaprezentowali słowno-muzyczny program artystyczny o tematyce historycznej.

(laskarzew.pl, oprac. dw) 2016-03-04 12:20:50