Chcą pamiętać o swoich żydowskich sąsiadach

W Sobolewie uroczyście odsłonięto tablicę poświęconą pamięci Żydów z Sobolewa i innych miejscowości powiatu garwolińskiego, wywiezionych do nazistowskiego niemieckiego obozu zagłady w Treblince

Uroczystość zorganizowano w niedzielę, 15 stycznia, na terenie przy dworcu PKP w Sobolewie. Rozpoczął ją prezes POLANSKI-Foundation Waldemar Polański. – Polacy i polscy Żydzi to rodzeństwo, dzieci tej samej matki - Polski. Chcemy pamiętać, bo jesteśmy przekonani, że gdyby nieszczęście trafiło nas, to oni zrobiliby to samo dla nas – podkreślał.

Historyk z Sobolewa dr Włodzimierz Kostecki przybliżył historię Żydów w Sobolewie. Pierwsze osadnictwo żydowskie to początek XIX wieku, kiedy na teren gminy Sobolew zaczęli przybywać emigranci żydowscy głownie z Rosji. W II połowie XIX wieku, gdy wybudowano linię kolejową, Żydzi zaczęli osiedlać się w celach handlowych – głównie po obu stronach torów. W 1939 roku około połowę społeczeństwa Sobolewa stanowili Żydzi. Podczas II wojny światowej, ze względu na położenie przy stacji kolejowej, Niemcy utworzyli w Sobolewie getto. – Na terenie getta osiedlano nie tylko Żydów miejscowych, ale również z okolicznych terenów, a nawet terenów Czechosłowacji – opowiadał doktor. Taka sytuacja trwała do 1942 roku. Wtedy to na przełomie września i października zlikwidowano najpierw tzw. duże getto, a w styczniu 1943 roku tzw. małe getto. Zabitych w czasie likwidacji Getta Żydów chowano przy ul. Leśnej w Sobolewie.

– Cieszę się, że ta dzisiejsza uroczystość nie ma żadnego podtekstu politycznego. Chodzi tu tylko o pamięć historyczną – zauważył dr Kostecki. 
Następnie W. Kostecki, W. Polański oraz Tadeusz Kostecki – lokalny historyk, emerytowany nauczyciel z Maciejowic odsłonili tablicę poświęconą pamięci Żydów z Sobolewa, Garwolina, Łaskarzewa, Maciejowic Parysowa, Żelechowa i innych miejscowości powiatu garwolińskiego wywiezionych do nazistowskiego niemieckiego obozu zagłady w Treblince.
T. Kostecki opowiedział kilka anegdot związanych z miejscowymi Żydami. Wojciech Sałga z fundacji przedstawił zebranym kolejne planowane projekty. Są to tym umieszczenie w Sobolewie tablicy pamiątkowej poświęconej Polakom i Żydom, którzy oddali życie walcząc o wolność w czasie okupacji, a także wsparcie lokalnych pasjonatów historii z Łaskarzewa w odbudowie cmentarza żydowskiego i przywrócenie go do stanu, do jakiego doprowadził go po wojnie mieszkaniec Łaskarzewa, ocalony z Zagłady Zygmunt Warszawer.
W uroczystości wzięli udział przedstawiciele fundacji oraz społecznicy, miłośnicy historii lokalnej z terenu powiatu i Sławomir Sawicki -prezes Zarządu Oddziału Gminnego OSP RP w Sobolewie.

Tablica powstała z inicjatywy POLANSKI-Foundation, przy współpracy IPN, władz i społeczeństwa powiatu garwolińskiego oraz lokalnych miłośników historii. To trzecie upamiętnienie na naszym powiecie zrealizowane przez fundację – poprzednie dotyczyło cmentarza żydowskiego w Maciejowicach oraz mogiły 53. polskich Żydów zamordowanych przez Niemców w lesie nieopodal Podzamcza.

JS