Jedzenie, które niesie ze sobą emocje

U podstaw żywienia człowieka leży dostarczanie substancji odżywczych do organizmu. Ale czy w dzisiejszych czasach nadal tak postrzegamy żywność? O jedzeniu, które niesie ze sobą emocje opowiada Ada Podwysocka Łysiak, dietetyk i właścicielka Kliniki Medycyny Estetycznej Eskulap Estetica.

– W dobie rewolucji kulinarnej, w której czy chcemy czy też nie, bierzemy udział każdego dnia, ważniejsze są dla nas odczucia jakie niesie ze sobą smak i wygląd, niż wartość odżywcza tego co spożywamy. Podstaw tego zjawiska natomiast należy szukać już w latach 60. XX wieku, kiedy zaczęliśmy odchodzić od tradycyjnych metod gotowania, na rzecz nowej filozofii fastfood, która pierwotnie miała ułatwić życie gospodyń domowych. Dziś możemy śmiało stwierdzić, że stała się stylem życia, a jedzenie zostało przez nasze umysły zakwalifikowane w kategorii przyjemności. Psychologiczne postrzeganie jedzenia, a także emocje, jakie ze sobą niesie, od wielu lat jest przedmiotem zainteresowania naukowców. Wykonując swój własny research na ten temat, dostrzegłam kilka wspólnych wniosków na przestrzeni lat, które potwierdzają wieloletnie badania – zaznacza Ada Podwysocka Łysiak.

Jedzenie może być sposobem na wyrażanie emocji, czego najlepszym potwierdzeniem jest jego połączenie z obchodzeniem ważnych wydarzeń. Uroczysta kolacja z okazji awansu w pracy, urodziny, a wreszcie różnego rodzaju święta, gdzie tradycyjnie urządzamy uczty dla całej rodziny i przyjaciół. Oczywiście możemy w związku z tym zrobić oddzielny rozdział o wyrzucaniu nieprzebranych ilości żywności po każdym z takich wydarzeń, ale zostawmy ten temat na następny artykuł.

Jedzenie może być jak narkotyk

Stwierdzenie odważne, ale niestety prawdziwe. W tym przypadku zastanawiając się nad tym stwierdzeniem, należy przyjrzeć się przyczynom tego uzależnienia, żeby zdać sobie sprawę, że osoba uzależniona od jedzenia nie różni się niczym od osoby zależnej od narkotyków. Niestety, mając problem z jedzeniem swojego dealera nie spotkamy w ciemnej uliczce w atmosferze konspiracji, ale na prawie każdym rogu w naszym otoczeniu z wielkim kuszącym oznaczeniem, bezpośrednio dającym nam do zrozumienia, że możemy zaspokoić swoje pragnienie tu i teraz, pozornie bez żadnych konsekwencji.

– Jedzenie może nas izolować społecznie, zastępując nam relacje międzyludzkie, tuszować depresję, popęd seksualny, a nawet agresję. Ile razy otwieramy lodówkę lub szafkę ze słodyczami tylko dlatego, że mieliśmy zły dzień, konflikt w pracy lub zdenerwował nas członek rodziny. Potrafimy wynagrodzić sobie cukrem każde niepowodzenie czy też złość. Spójrzcie na część reklam przetworzonej żywności w mediach, widzimy smutną kobietę, która na widok reklamowanej saszetki lub mrożonego dania uśmiecha się, a z jej twarzy znikają wszelkie troski. Nikt z nas nie chce być nieszczęśliwy czy niezaspokojony, a zjedzenie ulubionej przekąski jest dużo łatwiejsze niż szczera rozmowa lub refleksja. Czy na drugim miejscu po technologii powinniśmy postawić przetworzone jedzenie jako czynnik izolacji od innych ludzi? Myślę, że niestety tak – przyznaje dietetyk.

– Żywienie jest jak wychowanie, nasz sposób odżywiania jest programowany w nas od dzieciństwa przez rodziców, tak samo my kształtujemy to, co nasze dzieci będą jeść w przyszłości. Tak samo jak powielamy zachowanie poprzedniego pokolenia, kontynuujemy ich nawyki żywieniowe. Ile razy zdarza nam się oceniać dane danie stwierdzeniem: „pyszne jak u mamy” albo „najlepsze robiła moja babcia”. Gdybyśmy naprawdę zdawali sobie z tego sprawę, nie przychodziłoby nam tak łatwo podawanie naszym pociechom mrożonej pizzy czy hamburgera – argumentuje Ada Podwysocka Łysiak.

Dietetyk podkreśla, że zaburzenia odżywiania to przede wszystkim zaburzenia związane z naszym umysłem. – Jeżeli myślicie, że głód i sytość kontrolujecie swoją siłą woli czy bytem duchowym, mylicie się. Podobnie jak miłość, potrzeba jedzenia lub jej brak jest jedynie reakcją chemiczną w naszym mózgu. To sieć powiązań hormonów, regulatorów a wreszcie neuroprzekaźników, które tworzą uczucie głodu lub sytości. Jest to też jeden z niepodważalnych dowodów na to, że jedzenie jest bardzo ważnym aspektem naszego życia i funkcjonowania. To, jak i co jemy określa nasz charakter. „Pokaż co masz na talerzu, a powiem Ci kim jesteś.” - to bardzo słuszne zdanie. Udowodniono, że osoby spożywające nadmierne ilości jedzenia często borykają się z brakiem pewności siebie, poczuciem bezradności i depresją. Osoby niezadowolone i złe na innych, szukają potraw tłustych i pikantnych. A co z ludźmi spełnionymi i szczęśliwymi? Tego jeszcze nie zbadano…Natomiast jak wszyscy wiemy, w pierwszym roku małżeństwa potrafimy nagromadzić kilka dodatkowych kilogramów – zaznacza. 

Jedzenie tworzy więzi międzyludzkie…i nie tylko

– Również w świecie zwierząt stada wspólnie zjadają upolowaną zwierzynę. Więc możemy zauważyć, że ten aspekt żywienia jest dosyć pierwotny i towarzyszy życiu na ziemi od tysięcy lat. Czemu jest to takie ważne? Czemu dążymy do tworzenia więzi z innymi i dlaczego robimy to poprzez wspólne spożywanie posiłków? To pytanie jest tak głębokie, jak zastanawianie się nad sensem życia. Po pierwsze dlatego, że dzielenie się pożywieniem jest jednym z najważniejszych wyrazów więzi między osobnikami danego gatunku, a po drugie jedzenie poniekąd jest pewną intymnością, dzielone z drugą osobą tworzy bezpośrednią, mocną relację – podkreśla dietetyk.

Jedzenie to nie tylko sytość, ale też głód. Również powiedzenie: „Polak głodny, to Polak zły” ma potwierdzenie naukowe. Głód w naszej przestrzeni psychicznej łączy się z brakiem bezpieczeństwa. Uczucie to wywołuje niekomfortowe napięcie i wpływa na inne aspekty naszego życia. Istnieje również pojęcie fałszywego głodu, które odnosi się do łaknienia wywołanego stresem, jest to naturalna forma obronna na złagodzenie poziomu kortyzolu – hormonu stresu. Niestety głód bardzo często mylimy z pragnieniem, nie zaspokajając dziennego zapotrzebowania na wodę dla naszego organizmu.

Złe odżywianie może być manifestem związanym z naszą seksualnością

Udowodniono, że osoby chcące zatuszować cechy fizjologiczne związane z płcią, mają problemy z nadwagą i otyłością. Przejadanie się może być również związane z przemocą seksualną doświadczoną w przeszłości. Jest to problem, który statystycznie dotyka 1/3 kobiet i 1/8 mężczyzn chorujących na otyłość i jest wyrazem samodestrukcji. Może w związku z tym powinniśmy się głęboko zastanowić nad stygmatyzacją osób, które mają problemy z nadmierną wagą zanim znowu zaczniemy wytykać je palcami – stwierdza właścicielka Kliniki Medycyny Estetycznej Eskulap Estetica.

– Czytając różne badania dotyczące żywienia, doszłam do wniosku, że w różnej części wszystkie te problemy dotyczą każdego z nas i pokazują na jak wiele aspektów naszego życia wpływa jedzenie. Praktycznie każde towarzyszące nam uczucia możemy wyrazić poprzez to, co zjemy i jak zjemy. Tak jak większość problemów dotyczących naszego życia, wszystko jest w naszej głowie. Tyczy się to również świadomego odżywiania. Żaden poradnik, dietetyk czy specjalista żywienia, choć może nas naprowadzić, nie jest w stanie zmienić naszego postrzegania jedzenia. To od nas zależy, czy zdejmiemy z oczu naszych żołądków wszystkie klapki, które kształtują nasze złe przyzwyczajenia i odkryjemy nasz własny indywidualny sposób na odżywianie – podkreśla dietetyk. 

– Pamiętaj! To, co dla ciebie jest dobre, niekoniecznie musi smakować i służyć drugiej osobie. Dlatego te wszystkie fantastyczne rady koleżanek o tym jak schudły, niekoniecznie muszą służyć Tobie. A gdybyśmy potraktowali wszystkie slogany o byciu sobą, samoakceptacji i wyrażaniu siebie w kontekście naszego żywienia? Może pokochać siebie oznacza tyle, co dobrze się odżywiać? Te przemyślenia zostawiam Wam na czas przygotowywania swoich ulubionych posiłków, tak jak lubicie – puentuje Ada Podwysocka Łysiak.

Autor: Ada Podwysocka Łysiak, właścicielka Kliniki Medycyny Estetycznej Eskulap Estetica, dietetyk (zdj. główne i poniżej)