Listopadowe święto zadumy

Dlaczego zapalamy znicze na grobach bliskich, czym różnią się Zaduszki od pogańskich „Dziadów” i czy dzień Wszystkich Świętych jest rzeczywiście smutny?

Tradycyjnie w dniu Wszystkich Świętych oraz w Zaduszki odwiedzamy groby swoich bliskich i modlimy się w ich intencji. Cmentarze, oświetlone łuną palących się zniczy, toną w wiązankach i chryzantemach. Listopadowe święto pełne jest zadumy, wspomnień oraz rozmyślań nad kruchością ludzkiego życia. Dzień przed listopadowym świętem sięgamy do historii i szukamy odpowiedzi na pytania związane z Zaduszkami i Wszystkimi Świętymi.

„ Festum omnium sanctorum”

W świetle nauki Kościoła Katolickiego 1 listopada, wbrew panującej opinii, jest radosnym dniem, w którym wspominamy wszystkich świętych, beatyfikowanych oraz wiernych zmarłych, którzy osiągnęli już zbawienie i przebywają w niebie ( „Festum omnium sanctorum”). Co ciekawe, w pierwszych wiekach chrześcijaństwa cześć oddawano tylko Matce Bożej. Dopiero nieco później zaczęto odwiedzać groby męczenników w rocznice ich śmierci. Uroczystość Wszystkich Świętych nabrała swojego znaczenia w VII wieku, kiedy papież Bonifacy IV zamienił Panteon (starożytną, pogańską świątynię) na kościół p. w. Najświętszej Maryi Panny i Męczenników. Uroczystego poświęcenia świątyni i złożenia relikwii dokonano w 610 roku. Od tego czasu co roku obchodzono kolejne rocznice z udziałem wiernych, a papież odprawiał mszę stacyjną. Dopiero w 935 r. papież Jan XI rozszerzył święto na cały kościół powszechny. Dzisiaj pozostałościami po tamtych czasach jest m. in. procesja ze stacjami, odprawiana na cmentarzu, a wierni,biorąc udział w nabożeństwie i zachowując szczególne warunki, mogą uzyskać 1 listopada odpust zupełny za grzechy.

Modlitwa za dusze w czyśćcu cierpiące

Uroczystość Wszystkich Świętych znacznie różni się od kolejnego dnia w kalendarzu, czyli Zaduszek. 2 listopada w liturgii Kościoła Katolickiego obchodzony jest jako wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych. To dzień nabożeństw oraz modlitwy w intencji osób, których dusze przebywają jeszcze w czyśćcu. Początki Zaduszek sięgają X wieku, kiedy w opactwie w Cluny św. Odilon ustalił obchodzenie święta, przeciwstawiając się pogańskim obrządkom i okultyzmowi. W Polsce Zaduszki rozpowszechniły się dopiero w XII wieku. Swoją nazwę wzięły od charakteru święta, w którym powinniśmy wspominać zmarłych i modlić się za ich dusze.

Od „Dziadów” do Zaduszek

Dzień zaduszny w Polsce ma jeszcze jedno pochodzenie, związane z pogańskim obrzędem tzw. „Dziadów”, o których pisał sam Adam Mickiewicz. „Dziady” obchodzono dwa razy w roku – wiosną i jesienią, a ich głównym celem było nawiązanie kontaktu ze zmarłymi, zbłąkanymi duszami, którym przygotowywano jedzenie, aby uzyskać sobie ich przychylność. Tego dnia rozpalano także ogniska w nocy, aby duszom umożliwić dotarcie do domu. Palono również ogień na mogiłach samobójców i ludzi zmarłych tragicznie, którzy zostali pochowani za cmentarnym murem. Na znak gościnności i pamięci, wieczorami pozostawiano uchylone drzwi, aby dusze zmarłych mogły odwiedzić swoje dawne domy. Na przestrzeni lat forma przeżywania łączności ze zmarłymi uległa diametralnej zmianie. Dzisiaj ogień, który kiedyś palono na drogach podczas "Dziadów", zastąpiło światło zniczy, symbolizujące również pamięć i życie wieczne. Wierni, zamiast odprawiać pogańskie gusła, udają się na cmentarze, przynoszą kwiaty i swoich bliskich zmarłych otaczają pamięcią oraz modlitwą.

(oprac. EB) 2013-10-31 16:39:56

Fot. sxc.hu